خراسان شمالی

استان خراسان شمالی به مرکزیت شهر بجنورد درشمال شرق ایران واقع شده است. این استان با مصوبه دولت در سال ۱۳۸۳ و پس از تقسیم استان خراسان به سه استان، تشکیل شد. این استان از نظر موقعیت جغرافیایی؛ از شمال با کشور ترکمنستان، از شرق و جنوب با استان خراسان رضوی، از جنوب غربی با استان سمنان و از غرب با استان گلستان هم مرز است. آثار کشف شده در این استان نشان از قدمت تاریخی کهن آن دارد. محوطه باستانی معروف به پهلوان و تپه حیدران جاجرم، قدمتی بیش از ۱۲ هزار سال دارند. این استان بدلیل زبان و قومیتهای گوناگون از نظر فرهنگی و هنری بسیار درخشان و مورد توجه گردشگران است. آثار تاریخی و طبیعی استان خراسان شمالی بسیار متعدد و گیرا بوده و برخی از آنها منحصر بفرد میباشند. جنگلهای انبوه و حفاظت شده این استان در برگیرنده جانوران و گیاهان ویژه و خاص ایران و حتی آسیا و جهان است.

تفرجگاه بابا امان

تفرجگاه بابا امان بجنورد یکی از زیباترین و قدیمی ترین پارکهای گردشگری کشور است که با طبیعتی زیبا همه ساله میزبان میلیونها مسافر و زائر حرم قدس رضوی است. اين گردشگاه با پارك جنگلي و استخرهاي ديدني همواره مسافران بسياري را براي رفع خستگي به خود جذب كرده است. در بابا امان چشمه ای وجود دارد که از دل صخره مي جوشد و آب آن به استخرهايي مي ريزد كه با اختلاف سطح ساخته شده تا آبشار های مصنوعی تولید کند. هواي لطيف و شب هاي دل انگيز و زيباي بابا امان هرگردشگري را به سوی خود جذب مي كند.

عشایر کرمانجی
مهاجرت تاريخي كردها به خراسان به فرمان شاه عباس صفوي در حدود (1007 هـ .ق) آغاز شد. طي آن 40 هزار خانوار از كردهاي غرب كشور جهت حفاظت و حراست از مرزهاي شمال شرقي كه گاه و بي گاه توسط اقوام ترك و به ويژه ازبك مورد تهديد قرار مي گرفت به اين منطقه كوچ داده شدند .كردهاي مهاجر در سرحدات شمال شرقي استقرار يافتند تا ديوار انساني و سپر بلايي باشند در مقابل هجوم ازبك ها به قلمرو داخلي و به خصوص مركز ايران عصر صفوي

كردهاي خراسان از تركيب كردستان بزرگ … كرد هاي سوريه ، قفقاز ،باكو ،تركيه ،كردهاي جنوب عراق ، ماكو و مهاباد تشكيل شده اند … و كردهاي افغانستان، پاكستان وهندوستان هم از خراسان به آن ولايت رفته اند.

چشمه آبگرم ایوب پیغمبر

چشمۀ آب گرم ايوب پیغمبر، از مجموعه چشمه هایی تشکيل شده که از دل زمين می جوشد و در سطح زمین جاری مي شود. دماي آب چشمه حدود 36 درجه سانتيگراد است. آب چشمه در سطح به شکل يک استخر به مساحت 459 متر مربع و عمق متوسط حدود یک و نیم متر است. در حال حاضر اهالي منطقه و مردمي که از خواص معدني آن مطلع هستند جهت شنا و تفريح از آن استفاده مي کنند. در فاصله 5 متري اين چشمه، چشمه آب سرد قابل شرب قرار دارد که آب آن از گوشه ضلع شمالي استخر وارد آن مي گردد که بخوبي سردي آب در اين قسمت محسوس است. اطراف استخر به منظور رعایت اصول ایمنی و بهداشتی حصار کشي شده است.

عمارت مفخم بجنورد

عمارت مفخم بزرگترین و شاخص‌ترین اثر معماری از دوره قاجار در خراسان شمالی است که در شمال شرق شهر بجنورد واقع است.
در دوره قاجار عمارت مفخم همراه با بناهای دیگری از جمله آیینه‌خانه، کلاه فرنگی، حوضخانه و سردر در باغ بزرگی قرار داشته که مجموعه دارالحکومه مفخم را تشکیل می‌داده‌اند.
بنای عمارت در دهه ۱۳۰۰هجری قمری، همزمان با دوره حکومت ناصرالدین شاه به دستور یارمحمدخان شادلو معروف به سردار مفخم ساخته شده و محل سکونت خانواده وی و پذیرایی از میهمانان دولتی و رجال سیاسی بوده است.
در دهه ۱۳۲۰بنای عمارت از سوی ورثه سردار مفخم به عنوان بیمارستان به اداره بهداری واگذار شد.
در شهریور ماه ۱۳۷۰این عمارت در اختیار اداره وقت میراث فرهنگی بجنورد قرار گرفت و پس از انجام تعمیرات و تغییرات جزیی به موزه مردمشناسی و باستان شناسی شهرستان بجنورد تبدیل شد.

بنای عمارت مفخم به شماره ۹۵۲در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. معماری زیبای این عمارت با کاشی‌کاری‌های رنگینش می‌تواند شما را در دنیایی از زیبایی تاریخ غرق کند.

روستای اسپیدان

روستای اسپیدان جزو روستاي هدف گردشگري استان خراسان شمالي محسوب ميشود. این روستا بافت مسکونی جالب توجهی دارد و خانه ها به صورت پلکانی در دامنه کوه ساخته شده اند. از جاذبه های روستا میتوان به آبشار هنرور، آبشار بارگاه، غار خزانه هنرور، مقبره شیخ محمدرضا ربانی معروف به حاج آخوند، آرامگاه امامزاده محمد بن باقر بن موسی بن جعفر اشاره کرد.
فرهنگ و آداب و رسوم
صنايع دستي اين روستا فرشهاي دستباف، صنايع چوبی، صنايع سفالي، قاليبافي و چادر شب بافي است.
از ورزش هاي رایج محلي كشتي با چوخه، تسمه تسمه، درنا، ريسمان كشي و پشتك را میتوان نام برد.
غذاهاي سنتي اسپیدان از جمله فتير مسكه، آش پلو، قورمه، كاچي، آش قليه، طرفداران زیادی دارد.
موسيقي محلي شامل قشمه و دوتار است.
مراسم و آداب و رسوم محلي از جمله مراسم روز اول عيد نوروز كه نزديك امامزاده نذری مي دهند و مراسم روز سيزده بدر است كه به آبشار هنرور مي روند.
سوغات اسفیدان كشمش، بادام و گردو است.

معبد اسپاخو

معبد اسپاخو، معروف به آتشکده یا کلیسای اسپاخو، بر اساس اسناد موجود مربوط به دوره ساسانی و قدیمی ترین بنای ثبت شده این دوره در خراسان شمالی است. این بنای تاریخی به شکل عبادتگاه زرتشتیان است و کمتر دلیل می توان برای تشابه آن با کلیسا پیدا کرد.

در نزدیکی این بنا گورستانی قدیمی وجود دارد که شیوه دفن اموات در آن هیچ شباهتی با مسلمانان ندارد و گورها به صورت خانوادگی بوده است.
این آتشکده بر روی تپه ای بلند در دامنهٔ جنگلی از کاج و سرو، در ۶۵ کیلومتری جاده آشخانه به استان گلستان واقع شده است.
این اثر در تاریخ ۳ بهمن ۱۳۵۶ با شمارهٔ ثبت ۱۵۷۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

شهر تاریخی بلقیس

محدوده شهر تاریخی بلقیس که در واقع اسفراین کهن محسوب می شود قدمتی حدود چهار هزار سال دارد، در این منطقه در طول قرن ها همواره مردمی زیسته و تمدن آفریده اند و سپس با هجوم و تجاوز اقوام مختلف تخریب شده و بار دیگر از درون خاکسترهای جنگ و نفرت جوانه شهری جدید سربرآورده است. خرابه‌ های شهر بلقیس اسفراین از اعصار مختلف شامل مجموعه آثار، بقایای ارگ و خندق، بخش‌ هایی از حصار گرداگرد شهر و بقایای مقبره شیخ آذری و... تشکیل می‌ شود .

مهمترین اثر باقی مانده در شهر تاریخی بلقیس که در حال حاضر در سه کیلومتری جنوب غربی اسفراین فعلی واقع شده، ارگی هزار و دویست ساله است که به آن نارین قلعه نیز می گویند.
اسفراین کهن (شهر بلقیس) پس از اینکه در دوره صفوی رونق گرفت در سال 1731 میلادی توسط افغان ها تخریب شد و ساکنان آن شهر جدیدی را در نزدیکی شهر بلقیس ایجاد کردند.

این اثر درسال 1380 به شماره 4497 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

پارک ملی ساریگل

پارک ملی به محدوده‌ای از منابع طبیعی، من‌جمله جنگل، مرتع، بیشه‌های طبیعی، دشت، رودخانه، دریاچه و کوهستان اطلاق می‌شود که نمایان‌گر نمونه‌های برجسته‌ای از مظاهر طبیعی باشد. دولت‌ها به منظور حفظ همیشگی وضعیت زیست‌بوم و همچنین ایجاد محیط مناسب برای تکثیر و پرورش جانوران وحشی و رشد گیاهان در خطر انقراض و برای جلوگیری از دخالت‌های مخرب انسانی، این مناطق را تحت حفاظت قرار می‌دهند.

پارک ملی و منطقه حفاظت شده ساریگل در استان خراسان شمالی و در شرق شهرستان اسفراین واقع شده است. حداقل فاصله آن با نزدیکترین شهر یعنی اسفراین حدود ۸ کیلومتر می باشد. این منطقه با 200 گونه گیاهی و جانوران و پرندگان متعدد از زیستگاههای مهم ایران محسوب میشود.
منطقه ساریگل در تاریخ بیستم شهریور ماه سال ۱۳۵۳ به موجب مصوبه شماره ۴۷ مورخ ۱۳۵۲/۹/۲۰ با عنوان منطقه حفاظت شده شاه جهان رسما تحت حفاظت سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفت.

غارهای هنامه

آب و هوای مناسب، طبیعت زیبا و جاذبه های تاریخی مولفه هایی هستند که برای هر گردشگری انگیزه سفر ایجاد می کند، در این میان شهرستان شیروان با طبیعت مناسب خود و داشتن غارهای دستکند ظرفیت لازم برای جذب مسافران نوروزی و گردشگران را دارد. غارهای هنامه شیروان یک مجموعه معماری دستکند هستند که در سه طبقه روی هم در سینه کوهی در جنوب روستای هنامه از توابع دهستان سیوکانلو در هجده کیلومتری شمال شهرستان شیروان قرار گرفته است. بر اساس تحقیقات و از روی سفالینه های به دست آمده در اطراف این مجموعه غارهای هنامه در قرون چهار الی پنج هجری ساخته شده و در دوران بعد و به ویژه در زمان آشوب و نا امنی مورد استفاده قرار می گرفته است. این مکان در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۲۲۱۴ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

گردشگاه بش قارداش

گردشگاه بش قارداش در هفت کیلومتری بجنورد و در ابتدای جاده بجنورد به اسفراین با محوطه‌ای زیبا و درختان سر به فلک کشیده و استخرهای آب وجود دارد. مجموعه بش قارداش قدمتی دیرینه دارد. مکان تفریحی بش قارداش دارای ساختمان بقعه‌ای است که براساس نظر محققان فرم معماری آن در هیچ یک از آثار معماری ایران مشاهده نشده و صرفا به دست هنرمندان بجنوردی ساخته شده است. بش قارداش امروز از مناطق نمونه گردشگری و مهم و مجموعه‌ای است تاریخی- تفریحی که آب چشمه آن از معروف‌ترین آب‌های معدنی شرق کشور به شمار می‌رود. آب چشمه بش قارداش در آبشناسی پزشکی جهت درمان بیماریهای تغذیه‌ای، اشکالات کبدی، صفرایی و ناراحتی‌های دستگاه ادراری اهمیت خاصی دارد.

این اثر در تاریخ ۱۱ دی ۱۳۸۰ با شماره ثبت ۴۵۷۵ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.